18 / 192
U L U D A Ğ Ü N İ V E R S İ T E S İ ’ N İ K U R A N D E R N E K
18
Fez’deki Keyruvan Üniversitesi
(solda)
ve Nusaybin’deki Mor Yakup Ma-
nastırı Batıda üniversiteler kelimenin kökeninin geldiği lonca sistemi içinde iki
farklı modelle ortaya çıktılar. Öğrenci loncası niteliğindeki Bologna’da öğret-
menlerin ücretleri öğrenciler tarafından ödenmekteydi. Rektör öğrenciler tara-
fından kendi aralarından seçilmekte ve üniversite idari, mali ve disiplin husus-
ları bakımından öğrenci rektör tarafından yönetilmekte, ancak eğitim-öğretim
öğretmenlerin inhisarında bulunmaktaydı. Bu model pazar şartlarına duyarlı ve
laikti. Öğretmen loncası niteliğindeki Paris’te ise, rektör ve fakülte dekanları
öğretmenler tarafından seçilmekte ve öğrencilerin burada da ücret ödemele-
rine rağmen, üniversite, rektör, dekanlar ve öğretmenlerin oluşturduğu kurul-
lar tarafından yönetilmekteydi. Paris’teki öğretmen ve öğrencilerin çoğunluğu
ruhban sınıfındandı; dolayısıyla, üniversite büyük ölçüde Kiliseyle iç içeydi.
(Öztunalı, Ö. 2001)
Bologna Üniversitesi
(unibo.it)14. yüzyıl ortalarına kadar nerede ise üniversitelerin tamamı 3 ülkede top-
lanmıştı. Oxford ve Cambridge dışındaki üniversitelerin tamamı İtalya, İspan-
ya ve Fransa’daydı. Bu bölgeler dışında kurulan ilk üniversiteler, Kutsal Roma
İmparatorlarının doğrudan kurduğu Prag
(1347)
ve Krakow
(1364)
üniversi-
teleridir. Bu yayılma 14. Yüzyıl sonları ile 15. Yüzyılda hızlanmış, örneğin,
bugünkü Avusturya
(Viyana 1365)
, Almanya
(Erfurt 1379, Heidelberg 1385,
Köln 1388, Würzburg 1402, Leipzig 1409, Trier 1454, Freiburg 1457, Ingolsta-
dt 1459, Tübingen 1476, Mainz 1476, Frankfurt 1489)
, Macaristan
(Budapeş-
te 1395)
, İskoçya
(St. Andrews 1411, Glasgow 1451, Aberdeen 1495)
, Belçika
(Louvain 1425)
, İsviçre
(Basel 1459)
, Slovakya
(Bratislava 1465)
, Danimarka
(Kopenhag 1475)
ve İsveç’te
(Uppsala 1477)
üniversiteler açılmıştır. Açılan
üniversitelerin bir kısmı çeşitli nedenlerle daha sonra kapanmış, ancak faaliyet-
te olan üniversite sayısı sürekli artmıştır. Bu sayı 1378’te 28 iken, 1400’de 31’e,
1500’de ise 63’e yükselmiştir.
(Öztunalı, Ö. 2001)